Contaminación lumínica ou luminosa?

Unha dúbida común na nosa lingua é se usar lumínica ou luminosa para referirse á contaminación. No dicionario da Real Academia Galega aparece a palabra luminoso, pero non lumínico. Consultamos á RAG e esta é a resposta que nos enviaron:

A forma “lumínico” non se encontra entre o léxico referendado pola
normativa, o cal non indica necesariamente que sexa incorrecto ou que non se engada nun futuro.
Noutras linguas, onde si se recolle, o seu sentido difire do de “luminoso”, xa que este último aplícase para o que ten luz ou mesmo moita luz, mentres que “lumínico” é relativo á luz e é o termo utilizado ao falar da contaminación deste tipo, que non aparece rexistrada como “contaminación luminosa”, senón como “contaminación lumínica”.

En calquera caso, propoñeremos esta forma para a súa valoración e posible inclusión.

Marzo 30, 2015Marzo 30, 2015 por calidadedoceo

Encandear

A nosa linga encandea, fascina, seduce… Encandear é un verbo que se utiliza para indicar que algo ou alguén provoca admiración ou asombro, que causa unha viva impresión, e con esta acepción ten diferentes sinónimos. Aos xa ditos pódense engadir os seguintes: abraiar, asombrar, impresionar, marabillar, pasmar e subxugar.

Pero esta palabra ten outra acepción, que é: impedir que [alguén] vexa ben, ou deixalo momentaneamente sen vista por un exceso de luz. Polo tanto, neste caso o verbo encandear é sinónimo de cegar.

DESLUMBRAR
(o verbo deslumbrar non existe en galego)

Unha persoa intenta ver un concerto fronte o Concello de Pontevedra, pero está encandeada pola luz que procura tapar.

Novembro 6, 2013Abril 2, 2014 por calidadedoceo

Rubién

A verdade que a nosa lingua ten palabras para todo. Se temos luscofusco para facer referencia aos momentos nos que se fai noite ou empeza a notarse a clareza dos primeiros raios do Sol, non ía ser menos a luz que se ve neses momentos.

Rubién: Luz radiante en tons vermellos que tinxe as nubes no horizonte ao abrir o día ou ao atardecer, cando lles dá o sol. A rubién é sinal de bo tempo.

A acepción dada fala da luz, pero resulta que este substantivo en plural fai referencia ás propias nubes:

Rubiéns: Nubes de cor vermella que hai ao abrir o día ou ao atardecer cando as ilumina o sol. Fixo unhas fotos das rubiéns.

O avelaíño rubién do atardecer.

Abril 25, 2013Abril 22, 2013 por calidadedoceo

Avelaíño

Un adxectivo que soa a galego, a que si? Unha destas palabras que fai que a nosa lingua galega teña unha beleza especial. No noso contexto pódese usar para falar da luz con pouca intensidade.

Dixe que algo é avelaíño ou avelaíña se este está caracterizado pola suavidade, a delicadeza, a carencia de violencia e brusquidade ou por ter pouca forza ou intensidade. Faláballe con voz avelaíña. A luz avelaíña dos seráns outonais. Sopraba un vento avelaíño. O avelaíño rubién do atardecer. sin. lene, suave.

Outra acepción da palabra é a seguinte: de gran finura e delicadeza. As mans das humildes mulleres tecían acotío os avelaíños e fermosos encaixes.

Dito dunha flor, planta… tamén se refire a que morre pronto. Aquela flor avelaíña era para el o símbolo da súa propia vulnerabilidade.

Outro sinónimo é velaíño.

Abril 18, 2013Abril 18, 2013 por calidadedoceo

Luscofusco

Unha das palabras máis bonitas da nosa lingua aportada por un momento do día no que o ceo é especial e romántico. Esta apareceu xunto con morriña e outras nun famoso anuncio sobre Galicia (que ten unha segunda parte):

Luscofusco: Momento do día, entre o día e a noite, en que a luz desapareceu case por completo e as cousas se perciben como sombras. Amparándose nas sombras do luscofusco entráronlle na casa. sin. anoitecer , bocanoite , cerrada da noite, cerradiña da noite, cerrado da noite, noitiña, xunta da noite . 2. Momento do día, entre a noite e o día, en que a primeira claridade permite distinguir as cousas coma sombras. Ao luscofusco, xa cantaran os galos, abandonaban o lugar. ◆ sin.lusquefusque.

Novembro 22, 2012Novembro 22, 2012 por calidadedoceo

Escintilar

Bonita e desoñecida palabra esta, que abre a nosa nova sección sobre a nosa lingua e sobre o que o ceo aporta para a súa riqueza.

Escintilar: Brillar de maneira intermitente, con intensidade e cor variable. A espada escintila ao sol. As estrelas escintilaban no ceo. sin. esfacharear, esmuxicar , tremelucir.

O adxectivo referente a algo que escintila é escintilante e pode referirse a brillos non vinculados coas estrelas, por exemplos aos fogos articiais: A luz escintilante dos fogos artificiais iluminaba o ceo.

Tamén temos dous substantivos: escintileo e escintilación. Por exemplo: De noite víanse as escintilacións das estrelas. Observaba o escintileo das luces do faro.

LUCES E TOLEMIAS

Novembro 22, 2012Novembro 22, 2012 por calidadedoceo