Medidas do brillo do ceo en Bueu (04/09/2016)

(Se é a primeria vez que escoitas falar do SQM visita esta páxina Brillo do ceo nocturno)

A semana do 4 de setembro instalamos un SQM no camiño da Carrasqueira, en Bueu. É un lugar que está uns metros máis alto que o centro urbano da vila. Instalouse nun recinto pechado lonxe de luces de camiños e rúas e bastante protexido dos lugares da contorna que máis luz emiten. O tempo durante esta semana non foi moi estable, intercaláronse noites nubradas con despexadas. A Lúa estivo presente nalgunhas noites pero a baixa altura e cun brillo inferior ao 45%.

Nesta gráfica vese claramente como as nubes aumentan o brillo do ceo.

Noite estable en canto a nubosidade.

SQM instalado.

Instalación SQM.

Lugar onde se instalou o SQM, ao pé da Ría de Pontevedra.

Nesta publicación compartimos dúas gráficas moi diferentes, pero que mostran como actúan as nubes nun lugar que é escuro cando estas non están presentes. A pesar de que o SQM non ten luces preto, o reflexo das luces artificiais sobre as nubes non se produce só na zona onde están instaladas, senón que se expande ata chegar a sitios que en principio non teñen unha considerable contaminación luminosa.

En xeral os resultados son bos cando non hai nubes e o que sucede cando o ceo está cuberto vén a dicir que na contorna do lugar si hai unha cantidade considerable de contaminación luminosa.

Luces e sons de Aquis

O 30 de xullo de 2016 estaremos en Porto Quintela, Bande (Ourense).

Adicaremos este sábado a facer actividades para todas as idades nas que traballaremos con xogos e obradoiros as causas e consecuencias da contaminación luminosa así como diferentes conceptos de astronomía no centro de interpretación Aquae Querquennae.

Tras un descanso para cear poderase desfrutar en directo do grupo de música tradicional Ghaveta.

Por último, aproveitaremos este contorno natural máxico e cargado de historia para facer unha observación astronómica na que poderemos desfrutar das marabillas dos corpos celestes.

Noticia en La Región: http://www.laregion.es/articulo/verano/aquis-bande-acoge-velada-astronomica/20160728101834638075.html

¿Bonitas? paisaxes nocturnas

Daniel Ríos é un nome con diferentes significados para Calidade do Ceo Nocturno. Ten moita culpa en este colectivo chegase ata hoxe, nomeámolo socio honorífico e tamén é socio numerario. Pero a cousa non queda aí: Daniel é un gran fotógrafo e tivo a amabilidade de compartir con todos nós parte do seu gran traballo.

As seguintes fotos mostran o efecto da contaminación luminosa dende lonxe. Vese claramente como a luz vai cara o ceo, impedindo ver o horizonte tan estrelado como está o resto do ceo.

Na seguinte imaxe vemos o complicado que é compaxinar a iluminación sustentable coa actividade do ser humano. Difícil pero non imposible. Pensade na dificultade de atracar barco nunhas condicións de iluminación excesiva.

A continuación unhas panorámicas con diferentes localizacións que emiten unha abafante contaminación luminosa. Luces que impiden que exista a escuridade a quilómetros de distancia, afectando así a todo o contorno deses lugares.

Por último dúas imaxes do ceo. Nas dúas vese como se multiplica o efecto da contaminación luminosa cando hai nubes xa que a luz reflicte nelas e só nunha a visión da Vía Láctea é clara. Recordade que recentemente saíu a nova de que un terzo dos seres humanos non pode ou nunca viu a Vía Láctea: http://www.europapress.es/ciencia/astronomia/noticia-polucion-luminica-oculta-via-lactea-tercio-humanidad-20160610190534.html

Visita ao colexio Labor (19-05-2016)

O xoves 19 de maio de 2016 visitamos o colexio vigués Labor para falar sobre contaminación luminosa con rapaces de 1º da ESO. Esta foi unha visita especial xa que é a nosa primeira actividade na provincia de Pontevedra.

A experiencia para nós foi, novamente, moi positiva. Todos os asistentes foron moi participativos, estiveron moi atentos ao que contamos e ademais fixeron preguntas moi interesantes.

Para o recordo quedan as seguintes fotos. Esperamos volver pronto e que eles o pasaran tan ben coma nós.

Contaminación luminosa e evolución

Grazas á Rede Española de Estudos sobre Contaminación Luminosa (REECL) coñecimos a recente publicación do artigo ‘Reduced flight-to-light behaviour of moth populations exposed to long-term urban light pollution‘ (As bolboretas nocturnas mudan o seu comportamento de voo cara a luz tras estar expostas á luz urbana por longo tempo).

Bolboreta nocturna do Baixo Miño. Fonte: Anabam

O investigador da REECL Joaquín Baixeras, biólogo do Instituto Cavanilles de biodiversidad y biología evolutiva da Universitat de València, tivo a ben de nos facer o seguinte comentario moi clarificador sobre o estudo citado:

Os resumo la idea a los no biólogos: las mariposas nocturnas vuelan y son atraídas por la luz, esto lo sabemos, pero nunca todos los individuos vuelan igual, como no todos comen igual o reaccionan igual. Como en cualquier población, puede haber individuos de una misma especie que sean más voladores que otros, lo que se relaciona con su capacidad mayor o menor para colonizar nuevos espacios y en definitiva una -siempre variable- capacidad de dispersión.

Los individuos más “sedentarios” seguramente contribuyen a mantener poblaciones locales, los más “intrépidos” permiten colonizar nuevos espacios, entre ambos extremos podemos imaginar toda gama de “grises”. Son estrategias complementarias, que se necesitan las unas a las otras; no es que sean ni buenas ni malas. La sospecha era si la luz urbana podía estar ejerciendo una selección –negativa en este caso- sobre los individuos más voladores, dado que se está atrayendo fundamentalmente a los individuos más activos –digamos más “intrépidos”- que ven castigada fatalmente su iniciativa en favor de individuos de hábitos más sedentarios. Este articulo presenta evidencia en favor de que efectivamente, incluso algunas especies de carácter bastante invasivo, como en las que se basa el estudio, pueden estar sufriendo fuertes desviaciones en su comportamiento. Si se favorece a los individuos más sedentarios al distraer a los más voladores se disminuye la circulación de genes entre poblaciones (flujo genético lo llamamos) porque favorecemos la genética de los individuos menos activos en el vuelo. A la larga, esto puede afectar –ya- a otros elementos del ecosistema. Por ejemplo, dado que los individuos más voladores también son los que más visitan flores y por lo tanto contribuyen a la polinización, las plantas dependientes de esta polinización también se verán afectadas.

Queda claro,unha vez máis, que a contaminación luminosa ten efectos perxudiciais nos ecosistemas.

 

Certificacións Starlight

Tras compartir en Facebook a foto de Starlight Initiative onde se ven os diferentes destinos turísticos Starlight, comprobamos que hai certa confusión entre as calificacións de destino turístico e reservas Starlight.

Destinos turísticos Starlight ata marzo de 2016. Vía Starlight Initiative

Na propia páxina da fundación está todo explicado, pero dado que nos últimos meses engadíronse dous destinos turísticos galegos á lista queremos deixalo claro aquí. O Parque marítimo-terrestre das Illas Atlánticas de Galicia e Pena Trevinca non son reservas Starlight.

Resumindo: os criterios para ser reserva son máis esixentes.

Polo miúdo: na seguinte táboa vemos as diferenzas no tocante aos criterios de calidade do ceo, todos eles moi relacionados con actividades astronómicas:

	Destino turístico	Reserva
Noites despexadas	50%	60%
Escuridade do ceo	21 mag/arcseg^2	21,4 mag/arcseg^2
Nitidez	3 arcoseg	1 arcoseg
Transparencia	6 mag	0,15 mag

Nos destinos turísticos evalúase, ademais dos parámetros anteriores, os seguintes:

• Misión, valores e obxectivos.
• Compromiso e gobernanza do destino.
• Estratexia, plan de acción e sistema de información.
• Conservación do patrimonio cultural e natural asociado.
• Atractivos, servizos e infraestruturas turísticas.
• Xestión do coñecemento, formación e divulgación.
• Control, xestión e seguimento do programa e do destino turístico Starlight.

 

No caso das reservas Starlight establécense categorías segundo o terreo de aplicación e as propiedades da zona: sitios patrimonio, sitios de observación astronómica, sitios naturales, paisaxes das estrelas, oasis Starlight e sitios mixtos.

As reservas Starlight requiren dunha zonificación onde se establecen diferentes graos de protección do ceo escuro e estrelado, chegando a esixir a preservación intacta das condicións de luz natural e nitidez do ceo nocturno.

Estes dous procesos teñen dous obxectivos claros: turismos sostible e conservación do medio ambiente. Ambos queren protexer a escuridade natural establecendo criterios e procedementos para que a incidencia humana sexa a xusta e necesaria (destinos turísticos) e para que a paisaxe nocturna non perda o seu esplendor (reservas).

Máis información na páxina da Fundación Starlight: http://fundacionstarlight.org/

Os LEDs nas rúas

A International Dark-Sky Association vén de publicar os seus últimos artigos onde aparece un moi interesante sobre o uso de LEDs nas rúas. Esta tecnoloxía está sendo unha revolución na iluminación tanto exterior como interior. No exterior a súa instalación está masificándose, pero o seu uso, en xeral, dista moito de ser o correcto. Como resumo indicar as seguintes indicacións que son comúns a todos os expertos no tema:

1. Limitación da temperatura de cor de iluminación LED para non máis de 3000 graos Kelvin (isto correspóndese cunha luz cálida, de cor amarela ou branca pálida. A partir desta temperatura a luz comeza a ser branca, ata chegar a azul)
2. Instalar correctamente as carcasas nos equipos novos e garantir que a luz que chega ao chan é a necesaria
3. Instalación de atenuadores, temporizadores e outros controis adaptativos que limitan a intensidade da iluminación e do número de horas que está acesa.

O artigo completo en inglés pode lerse aquí: Lessons from the Retrofit Revolution.

Máis información sobre os LEDs: https://calidadedoceo.wordpress.com/tag/led/