Medidas do brillo do ceo na EOI de Vigo (21-24/02/2020)

(Se é a primeria vez que les sobre isto é recomendable que visites a páxina Brillo do ceo nocturno)

Volvemos medir o brillo do ceo nocturno na Escola Oficial de Vigo tres anos despois (aquí medidas de 2017) cuns resultados moi similares. Hai unha lixeira diferencia entre uns e outros, mais non podemos saber a que se deben ser ter unhas medidas máis continuadas. En principio, como indican algúns investigadores consultados, o máis probable é que esteamos ante cambios en parámetros atmosféricos distintos de nubosidade visible.

As primeiras noites foron despexadas e as medidas marcan un brillo do ceo entre 18 e 18,5 magnitudes, o que significa un ceo brillante. Como mencionamos hai tres anos, é máis brillo do esperado nesta zona alta da cidade que ten moita presenza de casas dispersas e máis espazo sen urbanizar. A última noite de medidas publicadas foi a primeira noite anubrada (as seguintes non se publican xa) e podemos observar como o brillo aumenta moito debido a que a luz reflicte nas nubes (menos magnitudes é equivalente a máis brillo).

A continuación a gráfica que compara as medidas destes días de 2020 coas medidas de 2017.

Marzo 19, 2020Marzo 19, 2020 por calidadedoceo

Obradoiro sobre contaminación luminosa na EOI de Vigo – 18/03/2020

O mércores 18 de marzo estaremos a partir das 18:00 na aula 3B da Escola Oficial de Idiomas (EOI) de Vigo falando de causas e consecuencias da contaminación luminosa e de iluminación nocturna.

A actividade terá diferentes partes: unha sobre as características propias da iluminación articial, repasaremos os conceptos que hai que coñecer para profundizar nos diferentes tipos de luz e as súas características e veremos exemplos; outra parte estará centrada en diferentes xogos nos que dun xeito razonado e construtivo veremos as causas e consecuencias da contaminación luminosa e, por último, abriremos un ou máis debates sobre casos reais de iluminación nocturna.

Será unha tarde divertida xa que preparamos unha actividade moi participativa e trataremos de non deixar dúbidas sobre esta problemática que é moi doada de combater, pero que non se está a facer o correcto, en termos xerais, para eliminala.

Todos sodes benvidos, xente da escola e de fóra. Agardámosvos!

Febreiro 28, 2020 por calidadedoceo

A Ría de Vigo. Parte 2ª: a Ponte de Rande.

A Ría de Vigo. Parte 1ª: as luces de Nadal

Recentemente a Ponte de Rande recibiu un premio en New York (El puente de Rande se corona en Nueva York) e desatouse a tolemia. A Xunta de Galicia contactou en tempo récord con Audasa, a concesionaria da autopista AP-9 que pasa pola ponte, e coa axencia Estatal de Seguridad Aérea (AESA) para poñer iluminación ornamental de xeito permanente na ponte.

As Rías Baixas son un enclave que hai que protexer, e que está protexido. O equibrio biolóxico que existe aquí permite o cultivo do mexillón e a presenza dun gran número de aves nas diferentes illas das rías, como recoñece o propio Ministerio para a Transición Ecolóxica. Para que esta protección sexa efectiva nas Rías Baixas temos os seguintes recoñecementos (se alguén detecta que falta algún que nolo faga saber):

• Parque Nacional Marítimo-Terrestre das Illas Atlánticas de Galicia,
• Zona de Especial Protección de Aves (ZEPA),

  

  MITECO: https://www.miteco.gob.es/es/costas/temas/proteccion-costa/actuaciones-proteccion-costa/pontevedra/REDNATURA-pontevedra.aspx

• Destino Turístico Starlight.

Estas distincións supoñen que as illas das Rías Baixas  e un amplo territorio marítimo están considerados de interese para protexer todo o espazo natural: flora, fauna e ceo escuro. A luz artificial pode interferir nos distintos parámetros polos que se decidiu protexer e promocionar este territorio.

É doado caer na argumentación sinxela de que a Ponte de Rande non está dentro de ningún destes espazos, o cal é certo, mais a luz propágase a quilómetros da fonte de emisión se non se fai unha correcta instalación, tanto en potencia coma en dirección e cor.

Recentemente Audasa decidiu cambiar a iluminación da ponte a apostar por LEDs brancos e tamén alumou os novos carrís co mesmo tipo de luz. Como se pode ver na foto cedida polo compañeiro Richy, a luz non queda exclusivamente sobre a superficie da ponte, polo que a iluminación afecta a toda a contorna, isto é:

Fotografía cedida por Richyman (Instagram: @rixyman)

• A iluminación afecta e afectará directamente á superficie marítima máis próxima á ponte,
• a luz propágase a toda a ría, chegando ás zonas de protección e afectando ás aves, as cales son das máis perxudicadas pola contaminación luminosa, cegándoas e cambiando o seu comportamento normal,
• podería afectar tamén aos polígonos de bateas máis próximos, xa que o mexillóns só se alimentan de noite na escuridade.
• Ponse o perigo a preservación da noite e, por elo, o Destino Turístico Starlight.

Engadir máis luz á Ponte de Rande, ademáis da necesaria que estipula a lei por seguridade, é aumentar a presión  sobre os puntos comentados, que xa teñen bastante coa contaminación luminosa de Vigo sobre todo, mais tamén doutras vilas que se asentadas na contorna das Rías Baixas. Por todo isto a Xunta debe replantearse se o obxectivo neste século XXI e contaminar e malgastar cartos ou ben cumplir coa Axenda 2030 da UNESCO de Desenvolvemento Sostible e racionalizar o gasto e a iluminación e protexer os espazos naturais.

Setembro 21, 2019Setembro 21, 2019 por calidadedoceo

A Ría de Vigo. Parte 1ª: as luces de Nadal

Coma tódolos anos dende hai uns cantos chegan as luces de Nadal a Vigo para verse dende o Espazo, para cegar aos habitantes de New York e para competir con Tokio en iluminación. O alcalde de Vigo presume do gasto, da cantidade de luces LED instaladas e da cantidade de visitas que recibe Vigo para ver as luces. Non imos encher este artigo con enlaces a tódalas noticias existentes sobre este asunto porque unha búqueda rápida na Internet é suficiente para acadar toda a información necesaria para quen a necesite.

O primeiro que hai que dicir sobre as luces de Nadal é que son una instalación efímera, é dicir, non permanente, co al o trato que se lle dá a esta iluminación dende un punto de vista da contaminación luminosa é diferente a outras instalacións. Os parámetros polos que medimos o impacto das luces de Nadal poden ser os seguintes:

• Custe económico,
• custe ambiental en produción da electricidade necesaria,
• o tempo que transcorre dende o primeiro día de encendido ata o último,
• o horario diario no que permanecerán acesas.

Podemos omitir nesta lista o impacto ambiental por iluminación, non porque non exista, que como mostra o seguinte vídeo só se necesitan uns minutos de luz para cegar a paxaros (e a Ría de Vigo está nunha Zona de Especial Protección de Aves, pero isto vai para a parte 2ª desta serie de artigos), senón porque podemos admitir que todo o que facemos ten o seu impacto e o obxectivo é minimizalo sen chegar a eliminalo cando así o decidamos. E a xente quere luces de Nadal.

Homenaxe dos atentados das Torres Xemelgas (World Trade Center)

Centrando a atención entón na lista dada temos que (omitimos cifras conscientemente. Todas, ou case todas, están na Internet, mais o obxectivo é pensar na iluminación e non tanto en poñer cifras):

• O custo económico é enorme. É certo que Vigo recibe moitas visitas e existe certo retorno na economía local, mais estamos nun tempo no que se procura un turismo sustentable, respectuoso coa contorna e de calidade. ¿Poderíase atraer xente con menos luces? ¿A cantidade é igual á calidade? ¿Quizáis estamos ante un turismo que vén abraido polas cifras desorbitadas de número de luces e non tanto polo bonito que pode ser? ¿Podería ser que a xente veña a Vigo aproveitando unha escusa, que tanto dá que sexa esta coma outra menos custosa? Incluso podería ser que o realmente atractivo sexa a presenza da cidade e o alcalde en tódolos medios de comunicación. Noutros lugares consiguen turismo con moitas menos luces, cunha simple árbore.
• Toda luz consume. E os LEDs tamén. A inmensa cantidade de luces LEDs instaladas aumentan o consumo de electricidade e, polo tanto, a contaminación atmosférica. Se garantimos que a enerxía que consomen é enerxía renovable o que se fai é aumentar a presión sobre bosques, montañas, ríos, mares, etc. para instalar os xeneradores de enerxía necesarios para atender estes picos de consumo. ¿Non temos xa demasiado consumo eléctrico como para engadir outro máis de tales proporcións?
• Cada ano as luces de Nadal están acesas durante máis tempo. Isto é porque os comerciantes din que fomenta o consumo. Nin máis nin menos. As luces estimulan aos seres vivos e, no caso dos humanos, iso ten unha consecuencia directa no consumo. ¿Aceptamos sen máis que con cartos municipais instalen iluminación para fomentar o consumo? Hai que entender ben esta parte. Non se trata de que se fomente un consumo responsable e necesario, ou que se pretenda dar vida a un barrio que estaba en decadencia, ou que se estea promocionando un producto concreto porque acaba de saír, etc. Trátase de que as luces fan que gastemos cartos sen necesidade.
  Por suposto, ao estar acesas máis tempo tamén empeoran os puntos anteriores: máis custe económico e máis contaminación.
• O horario no que se acenden as luces tamén é importante (descoñecemos o dato concreto neste caso). As luces de Nadal son coloridas, son estimulantes e iso afecta directamente ao noso comportamento e á nosa bioloxía. As luces afectan aos nosos ritmos circadiáns (Melatonina e Contaminación lumínica y ritmo circadiano.), polo que unha iluminación excesiva nas horas nocturnas ten consecuencias na nosa saúde e benestar.
  Neste apartado poderíamos incluir a influencia da luz artificial na nosa contorna: aves, insectos, peixes, plantas… Canta menos noite escura lle deixemos, máis influimos na súa vida normal.

Todo o comentado aquí pódese argumentar con datos concretos, mais o que se busca é unha reflexión sobre a relación que temos coa iluminación artificial e, concretamente, coas luces de Nadal. Hai que abandonar a espiral mediática onde está asentada agora mesmo a cidade de Vigo, deixar a idea de que o exceso é meritorio e buscar un equilibrio entre todo o comentado, de tal xeito que a cantidade de luces, o custo de mantelas, o respecto polo medio ambiente e a vida humana na cidade teñan consonancia e harmonía.

Setembro 20, 2019 por calidadedoceo

Noite de Maxia e Estrelas 30/08/19 Monte do Vixiador

A nosa filosofía lévanos a traballar en moitas ocasións en colaboración con diferentes asociacións de índole diverso.

Como sabedes, consideramos que as problemáticas que atinxen á sociedade están vencelladas entre sí e ao traballar en cooperación xorden sinerxias maravillosas e moi positivas que axundan con creces, a facer do noso mundo un lugar mellor.

Nesta ocasión, voltamos ás nosas actividades divulgativas da man da Asociación Aulas Abiertas  , un proxecto de extraordinario valor que vela pola protección da infancia na rexión de Cajamarca (Perú). No país andino ata un 60% dos nenos sufre de desnutrición ou anemia o que fai que os poucos que poden acceder á educación lles coste rendir nos estudos debido ás suas carencias alimentarias.

Este fito fixo que A Asociación Aulas Abiertas abrise unha rede de comedores escolares que dan cobertura a unha boa parte do nenos da comarca.

Voltamos a nosa actividade, este venres 30 de agosto para finalizar o verán colaborando con esta gran causa. A actividade terá lugar no Parque Forestal do Vixiador (Vigo), no que se realizará un picnic familiar con amenización de maxia, da man do Mago, Jorge Lorenzo. Para rematar a noite faremos unha pequena andaina cara o Campo de Fútbol do Vixiador, onde terá lugar o noso obradoiro de contaminación luminosa e unha observación astronómica da man, coma de costume, da Agrupación Astronómica Rías Baixas .

Nesta ocasión as prazas eran limitadas e se esgotaron ao pouquiño de anuncialo, polo que esperamos poder repetilo noutra ocasión.

Mais o que realmente esperamos é, que ao remate da xornada , os 80 asistentes volten ás suas casas coa mirada posta no ceo, o mesmo que nos une coa rexión andina de Cajamarca e cos seus nenos e o mesmo que debemos protexer para non perder o noso legado natural e cultural, do que eles aínda poden presumir.

Agosto 29, 2019 por calidadedoceo

Retomamos o noso labor! Actividade con Aulas Abiertas.

O Colectivo en Transición Calidade do Ceo Nocturno leva un tempo parado, mais estamos de volta e volvemos cunha colaboración con Aulas Abiertas e Asociación Astronómica Rías Baixas.

Aínda que durante este tempo no que non tivemos actividade pública non estivemos totalmente parados, unha serie de circunstancias impediu que Calidae do Ceo funcionase como o facía dende 2011. Pasadas moitas desas circunstancias estamos en condicións de recuperar o noso labor pouco a pouco. Esperamos seguir contando coa confianza de todos os que nos seguides.

Aquí vos deixamos a próxima actividade en Vigo:

Agosto 25, 2019Agosto 24, 2019 por calidadedoceo

Medidas do brillo do ceo en Tamallancos, Ourense (23/02-05/03/2018)

(Se é a primeria vez que les sobre isto é recomendable que visites a páxina Brillo do ceo nocturno)

Ás veces hai que aproveitar o tempo que se ten e estas medidas son un exemplo diso, xa que se fixeron maiormente durante noites con presenza de Lúa chea todo tempo, mais hai datos de proveito e que nos din que en Tamallancos, en Ourense, hai un ceo predominantemente escuro, mais rodeado de contaminación luminosa apreciable cando hai nubosidade. Así o demostran as gráficas nas que hai que fixarse nas horas nas que non hai Lúa ou está moi baixa (segunda metade da noite) para ver que do 23 ao 26 de febreiro con ceos predominantemente despexados, cando o satélite está baixo ou non está chégase a medir ata 21 magnitudes, o que indica un ceo escuro. Mentres que o 3, 4 e 5 de marzo, con ceos predominantemente cubertos e algunha choiva intensa, xa se ve na primeira metade da noite, antes da saída da Lúa, medidas de 19 magnitudes, que indican un ceo máis brillante debido ao reflexo da luz nas nubes.

O SQM instalouse ao norte do núcleo de Tamallancos, que está a 16 km ao norte da cidade de Ourense, e a xulgar por estas medidas o lugar goza dunha boa saúde en termos de escuridade do ceo, mais habería que atender a ese brillo que aparece coa presenza de nubes.

Marzo 29, 2018Marzo 29, 2018 por calidadedoceo

Exposición ata o 5 de abril e charla máis roteiro o 3 de abril no Centro de Visitantes do Parque das Illas Atlánticas no Casco Vello de Vigo

A exposición sobre contaminación luminosa dos colegas de Agrupación Astronómica Ío da Coruña que estivo semanas atrás no instituto Castelao de Vigo e na Escola Oficial de Idiomas da mesma cidade continua o percorrido pola cidade olívica e está agora e ata o día 5 de abril no Centro de Visitantes do Parque das Illas Atlánticas no Casco Vello, moi preto da Colexiata.

Como culminación da exposición organizamos xunto coa Asociación Astronómica Rías Baixas unha charla sobre contaminación luminosa e astronomía no mesmo centro de visitantes o martes 3 de abril ás 19.00h. Ao final da charla haberá un roteiro polo Casco Vello para poñer en práctica os aspectos críticos da iluminación artificial tratados durante a actividade.

Marzo 26, 2018Marzo 25, 2018 por calidadedoceo

Avelaíña (velairiña, matacandís)

Temos no noso dicionario o termo avelaíño mais en feminino ten unha acepción que nos interesa moito para o noso traballo.

Fonte da imaxe: Galipedia

Avalíña, velairiña ou matacandís:

Bolboreta nocturna da suborde dos heteróceros, de corpo arredondado e piloso, ás longas e estreitas, voo rápido e da que existen diversas especies.

A influencia da luz nos insectos é tal que hasta no dicionario da Real Academia Galega aparecen os seguintes exemplos de uso:

Dúas avelaíñas voaban sen cesar arredor do farol. 
Arredor do farol había varios matacandís. 

Cómpre ter en conta a vida nocturna para decidir como iluminar a noite, senón animais coma este ou os vagalumes (lucecús) acabarán desaparecendo e con eles estas belas palabras da nosa lingua.

Marzo 8, 2018Marzo 8, 2018 por calidadedoceo

Obradoiro sobre contaminación luminosa na EOI de Vigo – 15/03/2018

O xoves 15 de marzo ás 20.00 faremos un obradoiro sobre contaminación luminosa na Escola Oficial de Idiomas de Vigo. A actividade está aberta para todo o público.

Complementariamente dende o día 5 e ata o día do obradoiro no vestíbulo da escola poderase ver a exposición A contaminación luminosa depende de nós, unha exposición de 3 paneis obra da Agrupación Astronómica Ío da Coruña, e dunha pequena exposición de telescopios da Asociación Astronómica Rías Baixas.

O obxectivo xeral do obradoiro é capacitar aos asistentes para criticar e valorar calquera tipo de iluminación artificial noctura dando as ferramentas necesarias para coñecer as consecuencias que os diferentes tipos de luz teñen na contorna na que se instalan.

Aprenderemos a diferenciar a mala e a boa iluminación, por que as temperaturas de cor son importantes, que cambios e consecuencias supuxo a tecnoloxía LED e a súa instalación desenfreada; falaremos de diferentes estudos científicos en materias diversas como economía, delincuencia, bioloxía, saúde, seguridade vial, medio ambiente, entre outros, e descubriremos como medir e interpretar resultados de contaminación luminosa para poder mergullar nesta problemática sen perdernos.

O desenvolvemento farase con exemplos reais, con xogos e favorecendo a participación dos asistentes.

Marzo 4, 2018Marzo 4, 2018 por calidadedoceo